Wyrok TSUE z dnia 13 lutego 2025 r. w sprawie C-472/23 dotyczy sankcji kredytu darmowego (SKD)

6 marca, 2025
07:36

Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 dotyczy sankcji kredytu darmowego (SKD) i ma na celu wzmocnienie ochrony konsumentów w relacjach z instytucjami finansowymi. Kluczowe elementy orzeczenia to:

Wzmocnienie pozycji konsumentów: TSUE umożliwił konsumentom dochodzenie sankcji kredytu darmowego nawet w przypadku drobnych uchybień banków w obowiązkach informacyjnych. Oznacza to, że konsumenci zyskali skuteczne narzędzie do obrony przed nieuczciwymi praktykami kredytodawców.
Obowiązek informacyjny banków: Trybunał podkreślił, że banki muszą jasno i precyzyjnie informować konsumentów o warunkach kredytu, w tym o RRSO oraz zmianach opłat. Co istotne, TSUE stwierdził, że samo zawyżenie RRSO nie narusza obowiązku informacyjnego, jeśli jest zrozumiałe dla konsumenta. Naruszeniem jest natomiast podanie informacji niejasnych lub trudnych do zweryfikowania.
Proporcjonalność sankcji: Sankcja kredytu darmowego – polegająca na pozbawieniu banku prawa do odsetek i opłat, przy jednoczesnym obowiązku zwrotu przez konsumenta jedynie kapitału – została uznana za proporcjonalną, nawet przy drobnych uchybieniach. Warunkiem jest jednak, aby naruszenie wpłynęło na zdolność konsumenta do oceny kosztów kredytu.
Rola sądów krajowych: TSUE pozostawił sądom krajowym ocenę, czy konkretne naruszenie obowiązków informacyjnych miało istotny wpływ na decyzję konsumenta. To indywidualne podejście podkreśla elastyczność stosowania sankcji.

Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 - stanowisko Rzecznika Finansowego (RF)

Stanowisko Rzecznika Finansowego (RF)

Rzecznik Finansowy, dr Michał Ziemiak, z zadowoleniem przyjął wyrok TSUE, widząc w nim potwierdzenie swojego dotychczasowego stanowiska. Kluczowe elementy argumentacji RF to:

Ochrona konsumentów: Precyzyjne określenie RRSO jest fundamentem świadomych decyzji finansowych. RF podkreśla, że konsumenci muszą mieć pełną wiedzę o kosztach kredytu, aby chronić swoje interesy.
Proporcjonalność sankcji: RF zgadza się z TSUE, że sankcje powinny odpowiadać wadze naruszenia, co równoważy interesy konsumentów i banków.
Przejrzystość ofert: Jasne informacje o kosztach kredytu są warunkiem uczciwej konkurencji na rynku finansowym, co RF uznaje za priorytet.
Obowiązki kredytodawców: RF akcentuje konieczność rzetelnego informowania klientów przez banki, co zmniejsza ryzyko sporów prawnych i nieporozumień.

Stanowisko RF jest spójne z wyrokiem TSUE i wzmacnia jego prokonsumencki wydźwięk.

Wpływ wyroku TSUE w sprawie Profi Credit Bułgaria (C-714/22)

Wyrok TSUE z 21 marca 2024 r. w sprawie C-714/22 (Profi Credit Bułgaria) odegrał istotną rolę w kształtowaniu orzeczenia z 2025 r. Kluczowe podobieństwa i różnice:

Błędne RRSO: W sprawie Profi Credit TSUE orzekł, że brak uwzględnienia wszystkich kosztów w RRSO skutkuje uznaniem kredytu za nieoprocentowany. Wyrok z 2025 r. potwierdza to podejście, wskazując, że błędne RRSO może prowadzić do sankcji kredytu darmowego.
Precyzja RRSO: Oba wyroki podkreślają znaczenie precyzyjnego określenia RRSO dla ochrony konsumentów. Wyrok z 2025 r. doprecyzowuje jednak, że zawyżenie RRSO nie jest samo w sobie naruszeniem, jeśli informacje są jasne.
Proporcjonalność: W obu przypadkach TSUE uznał sankcję kredytu darmowego za proporcjonalną, ale w 2025 r. dodatkowo wskazał na konieczność oceny wpływu naruszenia na konsumenta przez sądy krajowe.

Wyroki te nie są sprzeczne, lecz wzajemnie się uzupełniają, tworząc spójne ramy prawne dla ochrony konsumentów.

Korzyści dla konsumentów wynikające z wyroku

Wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r. niesie dla konsumentów szereg korzyści:

Większa ochrona prawna: Możliwość dochodzenia sankcji kredytu darmowego nawet przy drobnych uchybieniach banków daje konsumentom silne narzędzie do walki z nieuczciwymi praktykami.
Lepsza przejrzystość ofert: Wymóg jasnych i precyzyjnych informacji zmusza banki do poprawy jakości komunikacji z klientami, co ułatwia konsumentom zrozumienie kosztów kredytu.
Redukcja kosztów: Sankcja kredytu darmowego pozwala konsumentom uniknąć płacenia odsetek i dodatkowych opłat, co może znacząco obniżyć ich obciążenia finansowe w przypadku sporu z bankiem.
Wzrost świadomości: Wyrok, wsparty stanowiskiem RF, podkreśla wagę edukacji finansowej i świadomego wyboru ofert kredytowych.

Zagrożenia dla konsumentów wynikające z wyroku TSUE w sprawie C-472/23

Mimo licznych korzyści, wyrok niesie także potencjalne zagrożenia:

Złożoność postępowań sądowych: Ocena wpływu naruszeń na decyzje konsumentów przez sądy krajowe może prowadzić do niejednolitego stosowania prawa, co wydłuży i skomplikuje postępowania.
Ryzyko nadużyć: Łatwość dochodzenia SKD może skłaniać niektórych konsumentów do instrumentalnego wykorzystywania drobnych uchybień banków, co podważy zaufanie na rynku finansowym.
Możliwy wzrost kosztów kredytów: Banki, obawiając się sankcji, mogą podnieść ogólne koszty kredytów, aby zrekompensować potencjalne straty, co ostatecznie obciąży konsumentów.
Niepewność prawna: Elastyczność pozostawiona sądom krajowym może prowadzić do różnic w orzecznictwie, co utrudni konsumentom przewidywanie wyników sporów.

Wyrok TSUE a ocena z perspektywy prawniczej i sędziowskiej

Z punktu widzenia adwokata, który reprezentuje konsumentów w sporach z bankami, wyrok TSUE jest krokiem w dobrym kierunku, wzmacniającym ochronę konsumentów w UE. Podkreślenie proporcjonalności sankcji i roli sądów krajowych wpisuje się w zasadę subsydiarności, dając państwom członkowskim elastyczność w stosowaniu prawa unijnego. Jednocześnie wyrok rozwija linię orzeczniczą TSUE (np. Profi Credit Bułgaria), tworząc spójny system ochrony konsumentów.

Zagrożenia, takie jak niejednolite orzecznictwo czy potencjalne nadużycia, wymagają jednak czujności ze strony ustawodawców krajowych i sądów. W polskim kontekście kluczowe będzie wypracowanie jednolitej praktyki stosowania sankcji kredytu darmowego, aby uniknąć chaosu prawnego.

Wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r. (C-472/23) - podsumowanie

Wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r. (C-472/23), wspierany stanowiskiem Rzecznika Finansowego i wcześniejszym orzeczeniem w sprawie Profi Credit Bułgaria, wzmacnia pozycję konsumentów na rynku kredytowym. Oferuje im większe bezpieczeństwo i narzędzia do obrony swoich praw, ale wiąże się także z ryzykiem niepewności prawnej i potencjalnego wzrostu kosztów kredytów. Z perspektywy akademickiej i sędziowskiej, jest to ważny krok w kierunku transparentności i uczciwości w sektorze finansowym, choć jego skuteczność zależeć będzie od implementacji na poziomie krajowym. Istotną częścią procesu sądowego będzie dowód z przesłuchania stron na okoliczność wykazania przez konsumenta/jego pełnomocnika, iż bank nie dopełnił obowiązków informacyjnych względem kredytobiorcy. W związku z tym, w przypadku podjęcia przez konsumenta decyzji o rozpoczęciu walki z bankiem, kluczowy będzie wybór kancelarii adwokackiej specjalizującej się w sporach z bankami.